Lipiec przynosi chwilę wytchnienia – po intensywnych tygodniach roku szkolnego i emocjonalnym maratonie ostatnich dni czerwca, powoli opada kurz. Czujemy zmęczenie, ale też ulgę – i właśnie teraz warto zadać sobie pytanie: Jak się mam? To proste pytanie kryje w sobie klucz do czegoś znacznie głębszego, czyli naszej gotowości do bycia wsparciem dla innych, bo żeby skutecznie dbać o innych, musimy najpierw zadbać o siebie.
Często mamy wrażenie, że powinniśmy być dostępni dla innych cały czas – wspierać, tłumaczyć, pomagać, reagować. Szczególnie gdy pracujemy z dziećmi i młodzieżą, jesteśmy rodzicami, opiekunami czy nauczycielami. Ale prawda jest taka, że nie da się dbać o innych z deficytem własnej energii, czyli bez zadbania o nasze własne zasoby.
Nasze własne zasoby, emocjonalne, fizyczne, psychiczne, to podstawa, na której buduje się skuteczne wsparcie. To, że potrzebujemy odpoczynku, chwili dla siebie, nie czyni nas słabszymi. Wręcz przeciwnie – to pokazuje, że mamy świadomość swoich granic.
Troska o siebie to troska o relacje
Kiedy jesteśmy przemęczeni, rozdrażnieni, przebodźcowani trudno o empatię, cierpliwość czy autentyczne zaangażowanie. Nawet najlepsze metody wychowawcze czy dydaktyczne nie zadziałają, jeśli brakuje nam zasobów, by je wdrożyć. Zaczynamy działać automatycznie lub reagować zniecierpliwieniem – nawet jeśli nie tego chcemy.
Zatrzymaj się i zauważ, co już zrobiłaś/zrobiłeś – nie tylko w pracy, ale i w codzienności. To, że kolejny raz przyszedłeś/przyszłaś mimo zmęczenia, że po raz dziesiąty spokojnie wyjaśniłeś/aś trudny temat, to też sukces. Celebruj drobiazgi – one budują Twoją odporność na przeciążenie i uczą wdzięczności wobec samego siebie.
Odpoczynek, dobre jedzenie, sen, własne zainteresowania – to nie „nagroda za przeżycie tygodnia”, ale fundament relacji z samym sobą. Dorosły, który dba o siebie, lepiej słyszy potrzeby dziecka i potrafi zareagować, zanim sytuacja stanie się kryzysowa.
Emocjonalna higiena chroni przed wypaleniem
W świecie edukacji emocje są również narzędziem pracy. Współczucie, uważność, zdolność do trzymania granic, ale też reagowania na cudze cierpienie – to wszystko wymaga energii. Modele wypalenia zawodowego, takie jak Maslach Burnout Inventory, pokazują, że wypalenie zaczyna się od wyczerpania emocjonalnego, prowadzi do depersonalizacji i utraty poczucia skuteczności. Dlatego tak ważne jest, by nie czekać na kryzys, tylko działać profilaktycznie.
Daj sobie prawo do regeneracji. Nie jesteś maszyną. Zmęczenie nie jest słabością. Odpoczynek to inwestycja. Przygotowanie na to wszystko, co jeszcze przed Tobą. Rób to, co sprawia Ci radość – gotuj, śpij, idź na spacer bez celu. Naucz się mówić „teraz ja” – bez poczucia winy. Bo tylko pełna „wewnętrzna energia” pozwala być naprawdę obecnym dla innych.
Dbanie o swoje zasoby to jak codzienne mycie rąk. To nawyk, który można wytrenować, a potem już tylko pielęgnować. Czasem wystarczy kilka minut rano – spokojna kawa, kilka oddechów, chwila ciszy przed startem dnia – by odzyskać kontakt ze sobą.
Rutyny nie są wrogami spontaniczności. Wręcz przeciwnie, dają i budują poczucie bezpieczeństwa. Zarówno nam, jak i tym, których wspieramy. Szczerość wobec najbliższych, dzieci i młodzieży, daje przestrzeń do dzielenia się emocjami. A my, przestajemy udawać, że jesteśmy niezniszczalni – i zaczynamy budować relacje oparte na prawdzie i wzajemnym szacunku.
Zobacz, co możesz zrobić już teraz:
Mikropraktyka: 3 oddechy obecności
Zanim wejdziesz na zajęcia z dziećmi, zatrzymaj się. Trzy spokojne oddechy z pytaniem: „Z czym dziś jestem?” – mogą zmienić Twój sposób reagowania.
Mikropraktyka: Dziennik sukcesów niewidzialnych
Przez tydzień zapisuj codziennie 2–3 sytuacje, w których byłeś/aś spokojny/a, uważny/a, wytrwały/a. To nie muszą być wielkie rzeczy. To one budują Twoją odporność.
Mikropraktyka: Minuta uważności ciała
Zamknij oczy i skieruj uwagę na swoje ciało – poczuj stopy na podłodze, temperaturę skóry, napięcia w ramionach. Zrób powolny skan od stóp do głowy. Ta prosta praktyka pomaga wrócić do tu i teraz oraz zauważyć potrzeby ciała, zanim przemówią bólem lub zmęczeniem.
Jeśli chcesz jeszcze głębiej przyjrzeć się temu, jak w praktyce dbać o siebie, szczególnie w roli osoby wspierającej innych – sięgnij po artykuł dr Magdaleny Śniegulskiej „Jak dbać o własne zasoby, by być skutecznym w dbaniu o innych”, stworzony w ramach programu Fundacji Szkoła z Klasą – Rozmawiaj z Klasą. To tekst pełen konkretnych i działających podpowiedzi – niezależnie od tego, czy jesteś nauczycielem, rodzicem, czy po prostu kimś, kto chce być bliżej siebie i innych.
